Chuyển đổi số quốc gia không còn là một khái niệm xa vời hay một lựa chọn. Mà dogenglish thấy đã trở thành một mệnh lệnh của thời đại, một con đường tất yếu mà Việt Nam phải đi để vươn mình ra biển lớn. Đó là một cuộc cách mạng toàn diện, len lỏi vào từng ngóc ngách của đời sống. Chúng thay đổi cách chúng ta sống, làm việc và tương tác.
Hiểu đúng về bản chất của chuyển đổi số quốc gia
Nhiều người vẫn lầm tưởng chuyển đổi số chỉ đơn thuần là việc ứng dụng công nghệ thông tin, mua sắm thiết bị hiện đại. Tuy nhiên, đó chỉ đang diễn tả phần nổi của tảng băng chìm. Cốt lõi của nó nằm ở sự thay đổi về tư duy, mô hình hoạt động và văn hóa tổ chức. Lấy công nghệ số làm công cụ và dữ liệu số làm tài nguyên.
Ba trụ cột chính và tầm nhìn chiến lược
Thực chất, chuyển đổi số quốc gia được xây dựng trên ba trụ cột vững chắc. Những yếu tố này không thể thực hiện tách rời:
- Chính phủ số: Hướng tới một chính phủ hoạt động hiệu lực, hiệu quả hơn, minh bạch hơn dựa trên dữ liệu và công nghệ số. Người dân và doanh nghiệp sẽ được phục vụ tốt hơn, dễ dàng tiếp cận các dịch vụ công mọi lúc, mọi nơi.
- Kinh tế số: Thúc đẩy sự phát triển của các doanh nghiệp công nghệ số. Đồng thời chuyển đổi hoạt động sản xuất kinh doanh của các doanh nghiệp truyền thống sang môi trường số để nâng cao năng lực cạnh tranh.
- Xã hội số: Thay đổi cách sống, làm việc, học tập của người dân qua các nền tảng số. Đây là mục tiêu cao cả nhất của chuyển đổi số quốc gia, nơi mọi công dân đều được hưởng lợi từ những thành tựu công nghệ.
Tầm nhìn này cho thấy chuyển đổi số không phải là một dự án ngắn hạn. Mà là một chiến lược dài hơi có tác động sâu rộng đến toàn bộ vận mệnh của đất nước.
“Chương trình quốc gia” – Kim chỉ nam cho hành động
Để hiện thực hóa tầm nhìn trên, Chính phủ đã ban hành Quyết định số 749/QĐ-TTg phê duyệt “Chương trình chuyển đổi số quốc gia đến năm 2025, định hướng đến năm 2030″. Đây được xem là “kim chỉ nam” văn bản pháp lý quan trọng nhất. Định hình nên lộ trình và các mục tiêu cụ thể.
Chương trình này không dừng lại như một bản kế hoạch. Song song đó còn là một lời cam kết mạnh mẽ của cả hệ thống chính trị. Nó xác định rõ các nhiệm vụ trọng tâm, các lĩnh vực ưu tiên (y tế, giáo dục, tài chính – ngân hàng, giao thông vận tải…).
Sự ra đời của chương trình quốc gia này đã thổi một luồng sinh khí mới. Tạo ra động lực và cơ sở để các bộ, ngành, địa phương cùng nhau triển khai công cuộc chuyển đổi một cách đồng bộ và quyết liệt.
Cơ quan quản lý – “Nhạc trưởng” bản giao hưởng số
Nếu ví chuyển đổi số quốc gia là một bản giao hưởng hoành tráng thì các cơ quan quản lý nhà nước chính là những người nhạc trưởng. Bộ phận giữ vai trò dẫn dắt, điều phối và kết nối từng “nhạc công” (bộ, ngành, địa phương, doanh nghiệp, người dân). Nhằm để tạo nên một tác phẩm hoàn chỉnh.
Bộ thông tin và truyền thông – Trái tim của hệ thống
Đứng ở vị trí trung tâm giữ vai trò đầu tàu trong việc điều phối và tổ chức thực hiện chương trình quốc gia. Chủ đề về chuyển đổi số chính là Bộ Thông tin và Truyền thông (TT&TT). Bộ không chỉ là cơ quan tham mưu cho Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ. Mà còn trực tiếp chỉ đạo, đôn đốc và đánh giá quá trình này.
- Kiến tạo thể chế, chính sách: Vai trò quan trọng bậc nhất của Bộ TT&TT là xây dựng hành lang pháp lý. Các nghị định về định danh và xác thực điện tử, về bảo vệ dữ liệu cá nhân, về quản lý, kết nối và chia sẻ dữ liệu số…. Đều là những “viên gạch” nền tảng do Bộ chủ trì xây dựng. Thiếu đi hành lang pháp lý vững chắc, chuyển đổi số quốc gia sẽ trở nên hỗn loạn và thiếu bền vững.
- Phát triển hạ tầng và nền tảng số: Bộ TT&TT có trách nhiệm thúc đẩy việc phát triển hạ tầng viễn thông, Internet băng rộng chất lượng cao đến mọi miền tổ quốc. Đặc biệt là vùng sâu, vùng xa để thu hẹp khoảng cách số. Bên cạnh đó, Bộ còn là người “đỡ đầu” cho các nền tảng số “Made in Vietnam”, những sản phẩm công nghệ mang thương hiệu Việt. Hướng tới phục vụ cho chính nhu cầu của người Việt, là động lực cốt lõi cho sự thành công của chuyển đổi số quốc gia.
- Đo lường và đánh giá (DTI): Để biết được hành trình đang đi đến đâu, Bộ TT&TT đã xây dựng và công bố Bộ chỉ số đánh giá (DTI) hằng năm. Đây là chiếc “nhiệt kế” đo lường mức độ chuyển đổi số của các bộ, ngành, địa phương, tạo ra sự thi đua lành mạnh và giúp các đơn vị nhận ra điểm mạnh, điểm yếu để cải thiện.
Sức mạnh cộng hưởng từ sự phối hợp liên ngành
Thành công của chuyển đổi số quốc gia không thể chỉ dựa vào một mình Bộ TT&TT. Nó đòi hỏi sự vào cuộc đồng bộ và phối hợp nhịp nhàng của tất cả các cơ quan khác.
- Bộ công an: Là một “ngôi sao đang lên” trong bản giao hưởng này. Với việc triển khai thành công Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư, cấp Căn cước công dân gắn chip và ứng dụng VNeID. Bộ Công an đã tạo ra “mạch máu” dữ liệu quan trọng nhất. Đây là nền tảng của mọi nền tảng để định danh công dân số, phục vụ cho các giao dịch từ hành chính công đến tài chính, y tế, giáo dục. Được nhận xét là bước tiến đột phá, thúc đẩy chuyển đổi số quốc gia nhanh hơn bao giờ hết.
- Bộ kế hoạch và đầu tư: Giữ vai trò then chốt trong việc bố trí nguồn lực, thu hút các dòng vốn đầu tư cho hạ tầng số và các dự án chuyển đổi số trọng điểm. Đồng thời, cơ quan này cũng đi đầu trong việc cải cách thủ tục đăng ký doanh nghiệp, tạo môi trường kinh doanh thuận lợi trên không gian mạng.
- Ngân hàng Nhà nước: Là cơ quan lĩnh vực tài chính – ngân hàng, Ngân hàng Nhà nước đóng vai trò thúc đẩy thanh toán không dùng tiền mặt, phát triển Fintech, đảm bảo an toàn, an ninh cho các giao dịch tài chính số – huyết mạch của nền kinh tế số.
Sự phối hợp này tạo ra một sức mạnh cộng hưởng. Nơi dữ liệu từ ngành này có thể phục vụ cho ngành khác. Tạo ra những dịch vụ công liên thông, tiện lợi, minh chứng cho hiệu quả thực chất mà chuyển đổi số quốc gia mang lại.
XEM THÊM NỘI DUNG: Chuyển Đổi Số Địa Phương – Mang Hơi Thở Vào Từng Con Số
Thách thức và cơ hội vàng gồm có gì?
Con đường phía trước không trải đầy hoa hồng. Các cơ quan đang đối mặt với nhiều thách thức khác nhau đầy nhức nhối.
Những rào cản ở chuyển đổi số quốc gia
Dù có những bước tiến vượt bậc được ghi nhận. Nhưng song song đó vẫn tồn tại những rào cản cần vượt qua như:
- Tư duy và nhận thức: Vẫn còn một bộ phận cán bộ và người dân còn tâm lý e ngại thay đổi, sợ công nghệ và chưa sẵn sàng từ bỏ quy trình giấy tờ truyền thống.
- An ninh mạng và bảo mật dữ liệu: Càng chuyển đổi số sâu rộng, nguy cơ bị tấn công mạng, lộ lọt dữ liệu càng lớn. Đây là bài toán khó đòi hỏi sự đầu tư nghiêm túc và giải pháp công nghệ tầm cỡ.
- Nguồn nhân lực: Sự thiếu hụt các chuyên gia về dữ liệu lớn, trí tuệ nhân tạo, an ninh mạng… là một trong những trở ngại lớn nhất cho tiến trình chuyển đổi số quốc gia.
- Khoảng cách số: Chênh lệch về hạ tầng và khả năng tiếp cận công nghệ giữa thành thị và nông thôn, miền núi vẫn còn hiện hữu.
Cơ hội bứt phá trong tầm tay
Những thách thức đã được nhắc đến trên nội dung trên. Bên cạnh khía cạnh đó, Việt Nam đang đứng trước những cơ hội vàng:
- Sự quyết tâm chính trị cao độ: Lãnh đạo Đảng, Nhà nước và Chính phủ coi chuyển đổi số quốc gia là nhiệm vụ chiến lược, tạo ra sự đồng thuận và ưu tiên nguồn lực.
- Dân số trẻ, năng động: Việt Nam có cơ cấu dân số vàng, ham học hỏi, nhanh chóng thích ứng và đón nhận các công nghệ mới.
- Thị trường rộng lớn: Gần 100 triệu dân là một thị trường đầy tiềm năng cho các sản phẩm, dịch vụ số phát triển.
Lời kết
Chuyển đổi số quốc gia là một hành trình dài, một cuộc cách mạng của tư duy và hành động. Dogenglish thấy với sự dẫn dắt tài tình của các cơ quan quản lý nhà nước trong vai trò “nhạc trưởng”. Cùng với sự hưởng ứng của toàn dân, bản giao hưởng số của Việt Nam chắc chắn sẽ vang lên những giai điệu hùng tráng. Đưa đất nước tiến vào kỷ nguyên số một cách tự tin và thịnh vượng.
